Türkiye'de unutulmaya yüz tutan ata sporumuz

[Admin]

Neden bu kadar unutuldu?

Bir zamanlar türkler atları ve binicilikte ustalıkları ile ünlü bir toplumdu.

at üstünde ters dönüp arkaya ok atabiliyorduk, at üstünde koca asyayı boydan boya fethettik, atlarımızla birlikte gömülürdük...

****** zamanında o günlerin en büyük kupalarından biri olan musollini kupasını almışız, kudret yarışlarında 2.10 atlayarak rekor kırmışız.

Şimdi ise kimse binicilik ve atçılık hakkında konuşmuyor. Her yer futbol oldu, tüm diğer sporlar gibi, binicilik de önemini yitirdi.

ama asıl neden ne? haydi ciddi bir şeyler konuşalım...

[dominate]

CİRİT, bir diğer deyimle Çavgan, Türklerin yüzyıllardan beri oynadıkları bir ata oyunudur. Türkler, Orta Anadolu'dan Anadolu 'ya bu atlı oyunu da dolu dizgin beraberlerinde getirmişlerdir. Türkler için at, mukaddes ve vazgeçilmez bir unsurdur. At sırtında doğar, at sırtında büyür, at sırtında savaşır, at sırtında ölürlerdi. At sütü kımız Türklerin yegâne içkisi idi.



TARİHİ

Cirit Oyunu Alparslan'la beraber Anadolu'ya girmiş daha sonra Avrupa'ya ve Arabistan ülkelerine sıçramıştır. 17.yüzyılda Fransa'da, Almanya'da ve diğer ülkelerde de Cirit Oyunu yayılmıştır.

Cirit Oyunu, Türklerin en büyük tören ve bedeni oyunu idi. Daha sonra 16.yüzyılda Osmanlı Türkleri tarafından bir savaş oyunu olarak kabul edildi. 19. yüzyılda bütün Osmanlı ülkesi ve saraylarının en büyük gösteri sporu ve oyunu oldu. Cirit, aynı zaman tehlikeli bir oyun olduğundan 1826 yılında II.Mahmut tarafından yasak edildi. Fakat daha sonra yine Osmanlı ülkesinin başta gelen meydan ve savaş oyunu olarak her tarafa yayıldı.

Cirit Oyunu, daha 40-50 yıl öncesine değin Anadolu'da yaygın bir oyun olduğu halde son yıllarda sadece ERZURUM ERZİNCAN UŞAK BAYBURT ANKARA MANİSA KARS yörelerinde yaşamaya devam etti. 20-25 yıldan beri Konya ve Balıkesir'de tarihe karıştı. ERZURUM ilimiz 23 kulübü ile bu oyunun ayakta kalabilmesi için elinden gelen uğraşı vermektedir.her yıl mayıs ayında yapılan Erzurum grup eleme maçları bir aydan fazla sürmektedir.Bu durum son yıllarda türkiye şampiyonası heyecanını bile geride bırakır hale gelmiştir.

Buna rağmen halen Anadolu'nun hemen her köşesinde düğünlerde ve bayramlarda köy delikanlıları ve kasaba halkı Cirit Oyunu'nu oynamaktadır. Büyük şehirlere karşı köy ve kasabalarda yaşamaktadır. Sinop köylerinden Gaziantep'e, Bursa'dan Antalya'ya kadar Doğu, Batı, Güney ve Kuzey Anadolu'da köylerimizin güreşle beraber başlıca yiğitlik ve savaş oyununu teşkil etmektedir. Halkın ilgisini çekmek için cirit meydanında davullar ve zurnalar çalınır. Ayrıca yurtdışında İran, Afganistan ve Türkistan Türkleri ile Türklerle meskûn diğer Asya yörelerinde de hâlâ canlılığını ve geleneğini sürdürmektedir.

Her yıl Ertuğrul Gazi Törenleri dolayısıyla eylül aylarının ikinci Pazar günleri Söğüt'te, çeşitli şenlikler vesilesiyle de Erzurum, Kars ve Bayburt dolaylarında oynanmaktadır.



KURALLAR


Cirit Oyunu'nda iki takım bulunur. Bu takımlar 70 ilâ 120 metre genişliğindeki bir alanda karşılıklı olarak alanın en gerisinde 5'er, 6'şar veya 7'şer kişi olarak dizilirler. Ciritçiler bölgesel giyimleriyle atlarına biner. Sağ ellerine atacakları ilk ciriti, diğer ellerine de yedek ve kamçı alırlar. İki tarafın birinden bir atlı öne fırlar, karşı dizinin önüne 30-40 metre kadar yaklaşır. alay durağındaki rakip takım oyuncularından birine Sağ elindeki ciriti savurur, sonra geri döner, atını kendi dizisine doğru mahmuzlar. Karşı tarafın oyuncusu hızla onu takip eder, elindeki ciriti geri dönüp kaçan karşı taraf elemanına fırlatır. Bu kez ilk oyuncunun çıktığı sıradan diğer bir ciritçi onu karşılar. İkinci diziden çıkan, sırasındaki yerini almak için süratle yerine dönmeye çalışır. Bu defa rakibi onu kovalar ve ciritini atar.

Oyun böylece sürer. Cirit isabet ettiren ciritçi takımına sayı kazandırır.Günümüzde cirit modernize olmuş ve artık resmi bir spor dalı haline gelmiştir.Artı ve eksi puanlardan oluşan bir puanlama şekli mevcuttur.Oyunun galibini bu puanlar belirler

Ciritçi karşı taraf oyuncusundan kendisini sakınmak için çeşitli hareketler yapar, atın sağına soluna, karnının altına, boynuna yatar.

Öte yandan cirit oyununda ölüm olmaması için, daha evvelleri hurma ve meşe ağacından 70-100 santim uzunluğunda, 2-3 cm. kutrunda yapılan ciritler, daha sonraları kavak ağacından yapılmaya başlanmıştır. Sopaların uçları silindir şeklinde kesilerek yuvarlatılır. Kabukları yontulur. Bu isabet halinde bir yara açılmasını ve ölüm tehlikesini yok etmek için alınan bir tedbirdir.

Cirit sona erince, cirit oyununu düzenleyenler başarılı olanlara ödüller, ziyafetler verir.



TERİMLER


Değnek; Diğnek, Deynek

Çeşitli yörelerde cirit oyununa verilen ad.

Cirit Havası

Cirit oynanırken davul ve zurna ile özel ritmlerde çalınan ezgilerin tümü ya da bir tanesi.

At Oyunu

Ciritin Tunceli ve Muş yöresindeki adı.

At Oynatma Havası

Tunceli ve Muş yörelerinde ciritten önce at oynatma için özel ritmlerde çalınan ezgi ve ritmlere verilen ad.

Rahvan

Atın iki ayakla koşar gibi aynı yanda bulunan ayaklarını aynı anda atarak yaptığı, biniciyi sarsmayan bir yürüyüş şeklidir.

Rahvan At

Biniciyi sarsmadan yürüyen at.

Tırısa Kalkmak

Atın çaprazlama ayak atarak hızlı ve sarsıntılı yürüyüşüne denir.

Dörtnal

Atın en hızlı koşuşu.

Hücum Dörtnal

Atın en hızlı koşuşunun daha ilerisinde bir süratle hedefe at sürme.

Adeta

Atın düz yürüyüşü.

Aheste

Atın ağır ağır, arka kalçalara yüklenerek yürüyüşü.

At Başı

İki atın bir hizada oluşu.

At Cambazı

Ciritte at üzerinde beceri ve hüner gösteren binici.

At Oynatmak

Ciritte hüner göstermek.

Sipahi, Sipah, İspahi

Eskiden Yeniçeriler zamanında bir sınıf atlı askere denirdi. Fakat iyi at binen kişilere de at oyunlarında becerisi olan oyunculara da çeşitli yörelerde bu adlar kullanılmaktadır.

Seymen Olmak

Ulusal giysilerin yöreye ait olanlarının düğün nedeni ile Ankara dolaylarında giyilmesine denir.

Osmanlı

Atlı, suvari, anlamında kullanılmaktadır.

Menzil

Ciritte at üzerinde sıra biçiminde duranlara verilen ad.

Alan

Cirit meydanına verilen ad. Cirit oynanan yer.

Şehit

Ciritte isabet alıp ölenlere verilen ad.

Acemi

Savurduğu ciriti ata değen oyuncuya denir

[Admin]

ben de ne zamandır bu konuda bilgi arıyodum çok iyi oldu:)

[seyis]

youtube'ta mounted archery, horse archery kelimeleri ile arama yaparsanız pek çok at üstünde ok atışı vidyosuyla karşılaşabilirsiniz.bir de 'nomad the warrior' diye bir filmin fragmanı var.kazak süvarileriyle ilgili çok hoş mu tlaka bakın.

[seyis]

youtube'ta sörf yaparken (atlarla ilgili), bir bilgisayar oyununa rastladım: medieval.burada haçlı ordularıyla okçu türk süvarisi arasında geçen bir meydan savaşı oyun haline getirilmiş.mutlaka bakın:!: 'medieval turkish' kelimeleriyle arama yapın.bir de youtube'ta bir çok cirit vidyosu var kaçırmayın:!:

[seyis]

dün gece trt2'de tarih mekan adlı programda topkapı sarayı ahırları (has ahırlar) konu edildi.bu ahırların yöneticisine imrahor denirmiş.padişahın at binişine yardım eden özel bir hizmetli grubu varmış bunlara da rikaptar ya da rikaptar ağa denirmiş.sarayın için de atlarla ilgili 300 çalışan varmış bunlar yatılı olanlarmış sadece.sarayda kalmayanlarla birlikte bu sayı binleri buluyormuş.hepsini yazmaya üşendiğim daha pek çok ilginç bilgi:!: umarım program tekrar edilir de siz de seyredersiniz.

[seyis]

www.teomand.com/TURKATIRKLARI/TURKATIRKLARI.HTM

[Admin]

arkadaşlar bir şey soracağım, türkiyede şuan kaç tane kayıtlı binici var nereden öğrenebiliriz? aslında en güzeli lisansı olmayanları da sayabilsek ama imkansız:)
hep nasıl daha çok insanı bu işle tanıştırabiliriz, sektörü nasıl geliştiririz diye düşünüyorum da...

[Yağız]

Sevgili dostlar;

Öncelikle uzun bir uğraş sonrası aranızda olmaktan sevinçli olduğumu belirtmek istiyorum ve satırlarıma masum bir merhaba ile başlamak istiyorum.

Böylesine güzel ve ince bir konuyu dile getirmek için burada paylaşımda bulunan arkadaşlara teşekkürler. Ülkemizde atçılığın ve atçılıkla ilgili sporlarımızın unutulması elbette kanayan bir yaramızdır. Sebebini ise teknoloji ve kentleşmeye bağlıyorum. Eskiden teknoloji pek ileri safhalarda değildi ve dolayısıyla at dediğimiz ortak sevdamız büyük bir bölümü üstleniyordu yaşam çerçevemizde. On katlı sitelerin yerine herkes kendi müstakil evinde ikâmet ederken, mahalleliler arasında hoş bir samimiyet mevcut idi. Yine o dönemler insanlar kültür ve değerlerine bağlı bir şekilde yaşamlarını idame ettirirlerdi. Buna benzer sebepleri sıralayabiliriz elbette. Unutulmağa yüz tutmuş atlı ata sporlarımızdan "cirit" ele alınmış ama tamamen unutulmuş sporlarımız da mevcut. Afganistan ve Türkî Cumhuriyetlerinde, keçi derisi ile oynanan (sporun adını hatırlayamadığımdan dolayı bu şekilde yazdım) atlı spor, bunun yanı sıra "polo" Türk kökenli sporlar olarak biliyorum. Bunun yanı sıra "çöğen" denen başka bir atlı sporumuz mevcut, belki de daha bilmediğimiz birçok atlı sporumuz da vardır. Bu değerlerimizi ayakta tutabilmemiz için ülke bazında ilgili kamu kuruluşlarının desteği ve halkı teşvik edici çalışmaları etkili olabilecektir diye düşünüyorum. Mesela Kültür Bakanlığı ve bu kuruma bağlı il ya da ilçe müdürlükleri. Yine Gençlik ve Spor Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı il ve ilçe müdürlükleri v.s. Tabii ki herşey bu kurumlarda bitmiyor, elbette bizler de üstümüze düşeni elimizden geldiğince yapmak zorundayız ki baltalanmış kültürümüzün yaralarına merhem sürebilelim. Aslında yazılabilecek pek çok satır var ama şimdilik ben bu kadarını yazayım. Umuyorum ki en kısa zamanda herşey istediğimiz gibi yoluna girer de bizlerin de bu hususta tebessümleri artar.

Sevgilerimle...

[MtKrc]

Dünyanın en asil sporu addedilen binicilikte adrenalin, özgürlük, zevk, huzur, her şey var... Üstelik bu spor, hep sanıldığının aksine Türkiye'de de giderek yaygınlaşıyor bence..

[Yağız]

Dünyanın en asil sporu addedilen binicilikte adrenalin, özgürlük, zevk, huzur, her şey var... Üstelik bu spor, hep sanıldığının aksine Türkiye'de de giderek yaygınlaşıyor bence..

Sevgili dost; yaygınlaştığını düşündüğün bu sporun düşündüğün gibi olmadığı düşüncesindeyim. Birçok at ırkı yok oldu, bunun yanı sıra saraciye, nalbantlık gibi bir takım meslekler ve çok iyi ustalar yine hakeza öyle. Bunlar yok oluşun işaretleridir. Dediğin gibi pek asil bir spor olmasına rağmen biraz da lüks bir spor oluşu yok olmasına sebebiyet verdi. Bunun yanı sıra kentleşme yine bu yok oluşa aleni bir sebep. Ne eski atlar ve atçılık var, ne de atçılıkla ilgili eski ustalar. Hakikatli bir koşum takımı almak istese bir binici, tam anlamıyla bulamıyor. Buldukları ise fabrikasyon yöntemiyle seri imal edilen malzemeler. Bu malzemelerin hammaddesi ise naylon. Halbu ki kaliteli bir deri malzemenin yerini hiç mi hiç tutmuyor. Yine bunların yanı sıra şöyle bir durum var. Bu işe ilgili insanlar artık bir takım binicilik kulüpleriyle bu zevklerini gideriyorlar. Biniciliğe ilgi duyan birçok kişinin kendine ait atı yok. Kişinin kendi atı olmadıktan sonra, onunla ilgilenmedikten sonra, onun sıkıntısını anlayamadıktan ve gideremedikten sonra neye yarar ki? İşin aslı, uzaktan kumanda ile olacak işler olmadığına inanıyorum bu işlerin. Bence binicilik sadece ve sadece atın üstüne binip sağa sola koşturmakla olmuyor. O atın tımarını yapmadıktan sonra, ihtiyaçlarını anlayıp bilmedikten ve gideremedikten sonra, bir koşum takımı bir ata nasıl kuşanıldığını bilmedikten sonra ben binicilik sayılmayacağını düşünüyorum. Belki kendince haklı olabilirsin ama ben de kendimce haklıyım.

Sevgilerimle...

[tulbar]

Binicilik bizim ata sporumuz mu imiş???
Binicilik biz de hiç bir zaman spor olmadı, onların hepsi savaş eğitimi ile ilgili oyunlar. Bizim hiç İspanyol okulu gibi bir at eğitim okulumuz olmuş mu?? Spor olarak görülmediği için de, atın bir savaş aracı olarak değeri kalmayınca gerilemeye başlamış.
Kısaca aslında çok yeni bir spor olduğu için, gelişme sancıları çekiyor.

[temren]

Merhaba Arkadaşlar,

Sevgili adminimizden gelen "yazışın bre kardeşler" uyarı mesajı sonrası benim de forumun bu kısmına birşeyler yazmam yerinde olur diye düşündüm.

Aşağı yukarı iki yıldır Türkiye' de geleneksel Türk okçuluğunu tekrar canlandırmaya çalışan bir oluşum içerisinde yer alıyorum (Sonradan katıldım, kurucu değilim). Düzenli olarak haftada en az bir, genelde üç kez bir araya gelip ok atıyoruz.

Grubumuzda biniciliğe yoğun bir ilgi var ve okçuluğumuzu bir sonraki aşama olan atlı okçuluğa taşımak gibi bir amacımız var. Sivas' lı, cirit oyuncusu olan bir arkadaşımız bu işi gerçekleştirdi ancak henüz İstanbul tayfasından kimseyi çıkaramadık. Hepimizin biniş tecrübesi çok az, bunun yanısıra bineceğimiz atların üzerinden ok atmaya alıştırılması gerekiyor. At eğitimi konusundaki araştırmalarımızı da tamamlamış değiliz, ancak bu araştırmaların, at eğitimi konusunda yetkin birilerine danışılmadan pek de verimli olacağı kanaatinde değilim.

Derneğimiz OKADER (Okçuluk Araştırmaları Derneği) daha fazla bilgi için:
http://www.kemankes.com/

Dernek kurucumuz Dr. Murat Özveri' nin Türk okçuluğunu tanıtıcı nitelikte İngilizce yazıları:
http://www.turkishculture.org/pages.php?ChildID=170&ParentID=15&ID=71&ChildID1=748&miMore=1
http://www.turkishculture.org/pages.php?ChildID=170&ParentID=15&ID=71&ChildID1=756&miMore=1#PageContent

Atış videolarımız:
https://www.youtube.com/profile_videos?user=adyona

At ve mekan konusunda yardımcı olabilecek arkadaşlar arıyoruz.

Adnan...

[Admin]

temren gerçekten çok ilginçmiş ilgi alanın... biz hep deriz "ah bir de at üstünde geriye doğru ok atabilsek" diye, demek bizim dışımızda bunu gerçekten isteyen okçular varmış! bekliyoruz bilgilendirmelerini ben çok merak ettim... siteyi de incelicem en kısa zamanda.

[seyis]

ata sporumuz demişken , atayurt ortasasya'nın bir at ırkı olan akhal tekelerle ilgili bulduğum şu 2 siteyi de bu başlık altına yazmam gerekir diye düşündüm: www.akhal-tekinner.ch , www.achalteke.cz cz ile biten site çek cumhuriyetinden, ch ile biten ise isviçre'den bir site. bakın oralarda nasıl yetiştiriyorlar bu cinsi. kim bilir? belki türkiye'dekinden daha çok sayıda akhal teke vardır oralarda.

[Admin]

Ah be... Bunları bizim yapmamız lazım asıl...

[temren]

Arkadaşlar,

Okader' deki arkadaşlardan Dr. Murat Özveri, Gökmen Altınkulp ve Engin Polat 17-18 Mayıs 2008 tarihinde Sivas Cirit Kulubünü ziyarete gittiler. Amaç, Türk okçuluk tarihi, yaylar, oklar ve atış tekniği konularında Sivaslı ciritçi arkadaşları bilgilendirmek olduğu kadar, ciritçi arkadaşlarımızın at üzerinden ok atışlarını incelemek, bu işin İstanbul ayağının nasıl başlatılabilceği konusunda fikir edinmekti. Bu çalışmanın sonucu videoyu buradan izleyebilirsiniz:
http://video.google.com/videoplay?docid=-3724657916502327384&hl=en

Bunun haricinde haber vermek istediğim başka birşey var. Birkaç gün önce üyesi olduğum Akhal-Teke mail grubuna "Project Ashgabat Paris" konulu bir mail geldi. İçeriğini aşağıya ekledim. Fransız hatun Akhal-Teke' leriyle Ashgabat-Paris yapacakmış. Seyahatin bir kısmı da Türkiye' den geçiyor. Bu bayanın geçişinden istifade "Türkiye ve Akhal-Tekeler" konulu neler yapılabilir, sizlere de bir danışayım dedim. Belki ikinci bir "gelin" vakası yaşamamak için en azından, kendi bilgisi dahilinde, gerekli merciilere haber verilebilir.

Adnan...


Hello people,
Just a short send to tell that i try to put some informations in english (ah!
ah!) here :
http://www.cheval-culture.eu/Cheval-Culture/English-Amazone%20of%20peace.html
If anybody wants to help this project, thank you! At the moment I need sponsors
(ah! ah!) and
people that can translate from french to russian, french to greek, french to
turk...
+ i've a few turkmen coat for sell here :
http://www.cheval-akhal-teke.com/BROCELIANDE%20STUD/A%20VENDRE.html
Have a nice day with your horses.
Laura

[temren]

Yeri gelmişken, bu haftasonu (25 mayıs) Kağıthane Belediyesinin düzenlediği Sadabat Şenlikleri kapsamında kostümlü olarak ok atma gösterileri yapacağız. Bizden bir hafta sonra da videoda izlediğiniz Sivaslı arkadaşlar Kağıthane Cirit Festivaline gelecekler. İzlemeye bekleriz...

[temren]

Arkadaşlar,

Sizlere yukarıda bahsettiğim ve bildiğim kadarıyla hiçbirinizin teşrif etmediği cirit festivalinde Sivas' lı ciritçi kardeşlerimiz Hilmi Arıç, Mustafa Yazıcı ve Sami Genel at üzerinden ok atma ve ciritle zırh delme gösterileri yapmışlardır. Aşağıdaki fotoğraflar Yılmaz Cebecioğlu, Şafak Tavkul ve Murat Özveri tarafından çekilmiştir.

Neler kaçırdığınızdan haberiniz yok!

Adnan...

Hilmi Arıç:

[temren]

Mustafa Yazıcı:

[temren]

Sivas Atlı Spor Cirit Kulübü başkanı Sami Genel ciritle zırh delerken:

[temren]

Fotoğrafların büyük hallerini burada bulabilirsiniz:
http://www.flickr.com/photos/12223481@N03/sets/72157605431356785/

[temren]

Biraz konudışı ama, iligilisi çıkar diye yazıyorum. Bu video da cirit gösterisinden önceki hafta "yaya" okçularımızın yaptığı gösteri:
http://video.yahoo.com/watch/2805251/8132344

[MtKrc]

gerçekten harika..

[temren]

Flickr da sadece Cirit için bir set oluşturdum:
http://www.flickr.com/photos/12223481@N03/sets/72157605446027831/